03 okt Zorglijke besmettingen met nieuw type blauwtong bij schapen en rundvee
Aanleiding
Sinds begin september 2023 is er Blauwtong bij een aantal bedrijven in Midden Nederland. De snelheid en de heftigheid waarmee blauwtong om zich heen grijpt in Nederland is enorm. De GD denkt dat het virus zich over heel Nederland verspreidt. De situatie in de schapenhouderij is treurig. Er zijn veel ziektegevallen bekend en de hoeveelheid dode schapen is enorm. Ook in de melkveehouderij zijn de gevolgen door blauwtongbesmettingen van dit nieuw type 3 ernstiger dan de eerdere besmettingen.
Blauwtong zelf kan niet behandeld worden, een besmet dier is het best gebaat bij pijnbestrijding. Bijkomende gezondheidsproblemen kunnen wel volgens het behandelplan aangepakt worden.
Omstandigheden
Het risico van besmetting met blauwtong hangt nauw samen met de activiteiten en de leefomstandigheden van de belangrijkste virusverspreider, de knut.
Zo neemt het risico van een blauwtong-besmetting toe:
- in de periode van eind mei tot eind oktober, als de volwassen knutten vliegen;
- tussen zonsondergang en zonsopgang (inclusief de schemering);
- in (de buurt van) een vochtige omgeving dat organisch materiaal bevat (plassen, poelen, langzaam stromend water), waar de knutten zich voortplanten.
De dieren besmetten elkaar onderling niet en het is niet overdraagbaar op mensen volgens de GD.
Preventie
Blauwtong is een grote zorg en reden voor veehouders om maatregelen te nemen.
Voor het type 3 virus is nog geen vaccin beschikbaar.
Als NMV adviseren we u de voorgestelde maatregelen van GD op te volgen over opstallen van vee ook wanneer er nog geen ziektegevallen zijn in de veestapel, de stallen voldoende te ventileren om de knutten met ‘wind’ te verjagen en schone naalden te gebruiken en uw dieren in een zo goed mogelijke conditie te houden.
Preventieve maatregelen tegen bluetongue zijn het meest effectief bij opstallen gedurende de schemering en de nacht. Uit onderzoek van de GD blijkt dat bedrijven met een beperkt aantal weide-uren en bedrijven met stallen met grote lucht-inlaat-openingen (>30 cm) en/of windbreekgaas een lagere prevalentie van bluetongue hebben. Insecten houden niet van wind.
Volgens de GD werken insecticiden maar beperkt tegen knutten. Gezien de ernstige situatie kunt u in dit warmere najaar toch overwegen vliegenbestrijding volgens het behandelplan toe te passen.
Wat u preventief kunt doen:
- Niet weiden in drassige en/of met bomen omrande percelen
- Indien mogelijk opstallen
- Ventilatoren aanzetten, met name tijdens de schemering en de nacht
- Alle dieren behandelen met een insecticide pour on met zo lang mogelijke nawerking
- Dieren tijdig en passend behandelen tegen parasitaire infecties zoals leverbot en/of maagdarmwormen (voor specifiek bedrijfsadvies verwijzen wij u naar het BGP of Koekompas)
- Aanvullen vitaminen/mineralenvoorziening (voor specifiek bedrijfsadvies verwijzen wij u naar het BGP of Koekompas)
- Geen vers gras voeren/geen weidegang indien er sprake is van schimmelvorming (bijvoorbeeld ‘roest’) in het betreffende perceel
- Geen kuilen of natte bijproducten voeren waarvan bekend is (op het oog of via analyse) dat deze de pensfermentatie negatief beïnvloeden, bijvoorbeeld broeigevoelige kuil of kuil met verhoogd RAS gehalte (verhoogd risico microbiologische verontreiniging/schimmelvorming)
- Drinkwatervoorziening en voermanagement optimaliseren (voor specifiek bedrijfsadvies verwijzen wij u naar het BGP of Koekompas)
- Vaccinaties alleen dan uitvoeren indien uw dieren klinisch 100% gezond zijn
- Gebruik bij het toedienen van injecties voor iedere koe een aparte naald, zeker wanneer het een injectie in de spieren of in de ader betreft
Verschijnselen
Koeien die plekken op hun neus en bek krijgen, die enorm stijf en stram lopen en soms koorts hebben. Dit alles leidt tot verminderde voeropname, een lagere weerstand, een lagere melkproductie en meer kans op bijkomende gezondheidsproblemen waardoor de dieren meer zorg nodig hebben van de veehouder. In sommige gevallen zorgen de gevolgen van het virus ook voor sterfte bij koeien.
Meldingsplicht bij vermoeden
Voor het vermoeden van blauwtong geldt een meldplicht, die sinds kort voor rundvee bij uw dierenarts gedaan dient te worden, die aan de hand van een bloedonderzoek verdere stappen onderneemt. Op de website van de GD staat een duidelijke omschrijving van de ziekteverschijnselen https://www.gddiergezondheid.nl/Actueel/Dossiers/Blauwtong/Blauwtong-behandeladvies-voor-runderen-en-schapen
Besmet
Blauwtong zelf kan niet behandeld worden, een besmet dier is het best gebaat bij pijnbestrijding. Bijkomende gezondheidsproblemen kunnen wel volgens het behandelplan aangepakt worden.
- In het acute stadium (koorts, zwelling slijmvliezen, beschadiging kroonranden, neus en spenen):volgens het, behandelplan of in overleg met uw dierenarts.
- In het acute of subacute stadium als er sprake is van secundaire bacteriële infecties (bronchitis, longontsteking, huidontsteking, tussenklauwontsteking): toepassing antibiotica en/of wondzalf in overleg met de dierenarts
- Voorkom uitdrogen. In geval van verminderde voeropname of anorexie: pijnbestrijding in combinatie met 1 tot 2 x daags drenchen met 20-60 liter lauw warm water aangevuld met drenchpoeder (maaltijdvoeding) eventueel in combinatie een infuus (neem hiervoor contact met uw dierenarts op)
Transport
Vervoer binnen Nederland is wel toegestaan, maar geeft een kleine kans op verspreiding. Blauwtong heeft gevolgen voor de export van alle dieren binnen en buiten de EU. Op de site van de NVWA is een protocol voor vervoer beschikbaar.
Vlees
Kijk in het behandelplan of er wachttijden zijn. Een aantal insecticiden hebben geen wachttijd voor melk maar wel voor vlees.
Melk
Twijfelt u of u melk mag leveren van bepaalde koeien? Volg dan het KoeAlert-stroomschema op de website van Koemonitor. Aan de hand daarvan kunt u bepalen of een koe een attentiedier is, waarvan geen melk mag worden geleverd.
Weidegang
Bij besmetting is het qua voeropname misschien wel beter om te blijven weiden, maar het risico op besmetting in het schermer/donker is veel groter is. Dierenartsen en GD stellen dat zij ervaren dat bij minder weidegang minder besmetting is bij melkvee.
Mocht u met de weidedagen vastlopen in de weidegangregistratie voor uw weidegangpremie of keurmerk, dan is het advies om te kiezen voor de gezondheid van uw vee en het gesprek aan te gaan met de buitendienstmedewerker van uw melkfabriek. De GLB eco regeling liep maar tot 1 oktober 2023.
Als NMV zetten we ons in voor het gedogen van minder weidegang door overmacht in het belang van de gezondheid van het vee.
Er is geen eenduidige oplossing te bieden die voor elke situatie passend en toereikend is. Vakmanschap is in deze het beste voor uw veestapel.
Kijk regelmatig op de sites van de GD en de NVWA naar de laatste stand van zaken.
Vanuit de NMV wensen wij veehouders sterkte toe