10 okt Visie op mest naar aanleiding van Brabantse mestdialoog

In navolging op het artikel: ‘Mestvergissing; iedere oplossing genereert zijn eigen probleem” in Koebont 220, vindt u hier achtergrondinformatie.

Artikel uit Koebont 220:

Mestvergissing; iedere oplossing genereert zijn eigen probleem

Met belangstelling maar ook met zorgen heeft de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) de mestdialoog binnen de provincie Noord-Brabant gevolgd. In juni kwam het bericht naar buiten dat het toekomstig mestbeleid zich zou moeten richten op: ‘Het uiteindelijk niet meer opslaan en aanwenden van onbewerkte drijfmest, waardoor mest optimaal benut kan worden in een landbouw die kringlopen sluit’. Dit was aanleiding voor de NMV om op 21 september een symposium rond dit thema te houden.

Koploper
Anne-Marie Spierings, Gedeputeerde Agrarische ontwikkeling. Energie en Bestuur van de Provincie Noord-Brabant, gaf een toelichting op de Brabantse mestdialoog. Voor een zaal vol melkveehouders én studenten schetste zij de ambities; Brabant wil koploper zijn in Nederland en in de wereld. De provincie heeft haar plannen neergelegd in een visie die duurzaam en innovatief moet zijn.

Spannend
Vlak voor de zomer hebben Gedeputeerde Staten deze visie naar buiten gebracht; geen onbewerkte drijfmest meer op het land. Deze mest is niet stabiel en werkt vervuilend op het grondwater. Spierings erkent dat dit ‘best een spannende visie’ is. Het is ook niet de bedoeling van de provincie dat boeren nu alle koeien op stal gaan houden. Ook hoeven boeren niet meteen hun stal te gaan verbouwen. Maar als ze gaan verbouwen moeten ze wel over bepaalde zaken goed nadenken.

Zoektocht
De provincie ziet mestvergisting als een middel, geen doel op zich. De mestvergisting moet bij voorkeur op het eigen bedrijf plaatsvinden, maar mest vergisten is een ander vak dan koeien melken. Bovendien maken burgers zich zorgen over gezondheid en veiligheid. Dus een fabriek om de mest te vergisten moet op een bedrijventerrein komen, niet in een weiland. Brabant wil naar een systeem dat duurzaam, innovatief en circulair is. Voor melkveehouders betekent dit zij anders naar mest en anders naar hun bedrijf moeten gaan kijken. Toch rekent de Gedeputeerde op de Brabantse melkveehouders om met elkaar het mestvraagstuk te gaan oplossen.

Wondere wereld
Vervolgens nam Wim van der Putten, hoofd van de afdeling Terrestrische Ecologie bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Hoogleraar Functionele Biodiversiteit aan Wageningen Universiteit, ons mee naar de wondere wereld onder de grond. We hebben allemaal geleerd dat bodem bestaat uit bodemdeeltjes, lucht en water. Maar er is zoveel meer! In een handje bodem zitten zo’n vijfduizend levende organismen, die allemaal bezig zijn met eten en gegeten worden.

Organische stof
Elk jaar zetten bodemorganismen zo’n 25.000 kg organische stof per hectare om. Dit is nodig voor de recycling van plantenresten en voor het beschikbaar maken van voedingsstoffen voor plantengroei. In heel Europa neemt het organische stofgehalte in de bodem af. Nederland haalt veel veevoer uit andere delen van de wereld, dus hier is de achteruitgang van het organische stof in de bodem minder. Maar bodems die organische stof verliezen, verliezen ook allerlei andere functies die samenhangen met het organische stof.

‘Andere toestand’
Van der Putten toont de resultaten van een veldproef waarbij verschillende bedrijfssystemen zijn vergeleken; kunstmest, varkensmest en stalmest (organisch). Het systeem waarbij organische stalmest werd gebruikt, bleef in het begin flink achter maar in de loop van de tijd werd dit steeds productiever. Blijkbaar is het toch mogelijk de bodem ‘in een andere toestand te zetten’.

Nieuw probleem
Vergisting combineren met langzaam afbreekbare organische stof zou een kans kunnen bieden op een innovatieve oplossing van het mestvraagstuk. Bij vergisting wordt een groot deel van de koolstof uit de organische stof afgevoerd naar de vergister en blijft er juist te weinig over voor het bodemleven. Zo genereert de oplossing, vergisting, weer zijn eigen nieuwe probleem. We moeten juist op zoek naar een bedrijfssysteem waarbij meer koolstof naar het bodemleven gaat.

Kans
Theo Mulder, adviseur bodemvruchtbaarheid bij Mulder AgroAdvies, ziet mest niet als een probleem, maar als een kans. Het is maar hoe je ernaar kijkt; in andere delen van de wereld gaan boeren juist op zoek naar mest voor op hun land. En menselijke uitwerpselen worden in de mestdiscussie nooit als probleem gezien. Wel moeten we op een andere manier over bemesten gaan denken. Meer NPK-kunstmest op het land heeft volgens Mulder niets met boeren te maken.

Van pharmacie naar farmacie
Mulder wil juist bereiken dat boerderijen de apotheken van de toekomst worden. Hij pleit voor meer inhoudelijke productkwaliteit. Nu bevatten gewassen steeds minder voedingsstoffen, maar een goede boer kan in samenwerking met de bodem meer voedingsstoffen in zijn gewassen krijgen. Mulder ziet de boer als de dokter van de toekomst.

Megastal
Na dit boeiende verhaal nam Henny Verhoeven, bestuurslid van de NMV, het woord. Zij vertelde dat om een vergister draaiende te houden 250 koeien nodig zijn. Met 250 koeien is er al sprake van een megastal en daar is de maatschappij faliekant tegen. Bovendien moeten de koeien dan op stal blijven staan en de Nederlandse burger wil juist koeien in de wei zien. En wie moet dit gaan betalen? De boer gaat het betalen. Maar boeren krijgen subsidies en de maatschappij heeft een hekel aan boeren die subsidies krijgen.

Visie
De NMV heeft een hele reeks bezwaren tegen de plannen van de provincie voor mestvergisting. In de eerste plaats wil de NMV ervoor pleiten om in het mestbeleid onderscheid te maken tussen intensieve veehouderij en melkveehouderij. Voor varkenshouders kan vergisting wel een goede oplossing zijn. De NMV heeft haar mening opgeschreven in een ‘Visie op mest’ – naar aanleiding van de Brabantse mestdialoog.

Forumdiscussie
Naast de sprekers namen ook Ton Braspenning, Statenlid in Noord-Brabant voor het CDA en melkveehouder en Roelof Westerhof, voorzitter van de werkgroep mestverwerking van de provincie, plaats in het forum. Tijdens de discussie kwamen de verschillende aspecten van mestvergisting aan de orde. Wat te doen met het digestaat? Problemen met salmonellabesmetting. De hoge kosten van mestverwerking. En dat alles komt bovenop de andere problemen zoals fosfaatrechten en de te verwachten generieke korting, waar melkveehouders mee te maken hebben. Ook alternatieve systemen zoals aeromix-systeem kwamen ter sprake.
De gevolgen van nieuwe technieken zijn vooraf moeilijk te doorgronden. Oplossingen genereren weer nieuwe problemen. Het is altijd zaak om naar het totaalplaatje te blijven kijken!