31 mrt Onderzoeksraad voor Veiligheid erkent extra risico bij toepassing emissiearme stallen
Na het onderzoek in opdracht van het Ministerie dat deze maand uit kwam, is er nu ook het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. NMV pleitte ervoor dat de explosies en de gladheid van de vloeren meegenomen zouden worden en leverde een bijdrage aan de onderzoeken.
Onderzoeksraad voor veiligheid
Door de Onderzoeksraad worden voor melkvee onder andere de volgende zaken als risico verhogend beoordeeld:
Gesloten vloeren, schuim, vonken en mixen
Volgens de Onderzoeksraad vormen emissiearme stalvloeren bij melkveestallen een verhoogd risico voor mens en dier door het explosiegevaar van brandbare gassen. Maatregelen op het gebied van milieu en ruimtelijke ordening kunnen de veiligheid verslechteren. Citaat Onderzoeksraad:
‘In melkveestallen worden in toenemende mate emissiearme stalvloeren gebruikt, waarbij de mest wordt opgeslagen in een grotendeels afgesloten kelder onder de stal. De mest mag maar in een beperkte periode van het jaar worden uitgereden en blijft daarom langere tijd in de kelder opgeslagen. Voordat de mest wordt uitgereden, moet deze eerst worden gemixt (geroerd) om een meer homogene samenstelling te krijgen en de korst te breken. In sommige gevallen ontstaat een korst in de vorm van een dikke schuimlaag op de mest, waaronder zich brandbaar methaangas ophoopt. Dit kan bij het mixen in één keer vrijkomen en door een vonk exploderen.
Bij deze systemen is de roostervloer zoveel mogelijk (maar nooit geheel) afgesloten om emissie van ammoniak te beperken. Behalve ammoniak kunnen in mestkelders ook andere gassen ontstaan, zoals methaan en zwavelwaterstof. Methaan is erg brandbaar en, in hoge concentraties, explosief. Er zijn aanwijzingen dat het risico op explosie het grootst is wanneer de mest langere tijd anaeroob (zuurstofloos) is opgeslagen, de mestkelder vol is en zich een schuimkorst heeft gevormd op de mest. Dat dit risico niet denkbeeldig is, blijkt.
Melkveehouders geven aan dat zij zich bewust zijn van de risico’s bij het mixen van mest en weten dat ze voorzorgmaatregelen moeten nemen. Hoewel verbetering mogelijk is, stellen ze ook dat daarmee niet alle risico’s van de emissiearme stalvloeren kunnen worden beheerst. Veehouders voelen zich door de regelgeving gedwongen deze in hun ogen gevaarlijke stalsystemen aan te schaffen. Ze willen dat de regels worden opgeschort.
Er wordt geconcludeerd dat de kans dat een vonk in de mestkelder terecht komt, kleiner is dan bij een stal met gangbare vloer. Wanneer een vonk bij een emissiearme vloer in contact komt met een gas, is de kans op een explosie echter groot. De onderzoekers adviseren de ministers bij de beoordeling van nieuwe stalsystemen rekening te houden met de gevolgen voor brandveiligheid. Alternatieven voor de emissiearme stalsystemen zijn echter niet voorhanden en de ontwikkeling ervan is een proces van jaren. Daarna moet nog worden beoordeeld of ze voor erkenning als emissiearm stalsysteem in aanmerking komen. Tot die tijd zal de beoordeling volgens de huidige systematiek moeten gebeuren en blijven melkveehouders bij nieuwbouw aangewezen op emissiearme stalvloersystemen. Zolang melkveestallen met een emissiearme vloer zijn toegerust, is het explosiegevaar groter en vormen zij een verhoogd risico voor mens en dier.’
Apparatuur/robotisering
Robotisering en elektriciteit worden steeds meer toegepast. De toename van het aantal ontstekingsbronnen vergroten het brandrisico in stallen.
Het kan gaan over melk- en mestrobots, automatische voersystemen, schrikdraad, elektronische adapters van computers, accu’s, de frequentiewisselaars van zonnepanelen, maar ook het landbouwmaterieel dat gestald wordt bij het dierenverblijf is een risico. Kapotte en stoffige stopcontacten e.d. geven een verhoogd risico.
ANTEA onderzoek
De Antea Group maakte in opdracht van het ministerie van Infrastructuur & Milieu de vergelijking tussen emissiearme en gangbare stalvloersystemen. Samengevat citeerde Antea de uitkomsten als volgt:
- Risicoscenario gasvorming. Onder de emissiearme stalvloer zullen hogere concentraties mestgassen voorkomen. Omdat in bepaalde zones in een stal open verbindingen in de emissiearme vloer aanwezig zijn, kan dit op die plekken leiden tot een groter risico op blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
- Risicoscenario brand. Risicovolle activiteiten die leiden tot vonkvorming (menselijk handelen en elektrische apparatuur) kunnen even frequent voorkomen bij emissiearme stalsystemen als bij gangbare stalsystemen.
- Risicoscenario explosie. Mestgassen in de mestkelder van een stalsysteem met een emissiearme vloer hopen zich meer op dan bij een gangbare vloer. Bij aanwezigheid van mestschuim kan het breken van dit schuim – met name bij het mixen van mest – leiden tot hoge piekconcentraties aan gassen, waardoor het explosierisico groter is.
- Risicoscenario val- en slipgevaar. De veiligheidsrisico’s zijn in de meeste gevallen identiek. Bij een emissiearme stalvloersysteem kan val- of slipgevaar ontstaan door een opdrogende dunne laag mest ‘
Preventie
NMV adviseert voorzorgsmaatregelen te nemen tijdens het mixen van mest. Let op de wind(richting) en zet elektrische apparatuur zoveel mogelijk uit. De mestrobot kan vonken veroorzaken.
Houd de elektriciteit schoon en op orde en laat die zo nodig controleren/keuren.
Klus zoveel mogelijk buiten de stal en/of zonder dieren, één vonkje kan een drama veroorzaken.
Schuim op mest zit vol met methaan. Zodra hier een vonk bij komt kan dat onder alle omstandigheden leiden tot een putbrand of explosie.
Kies bij renovatie of bouw voor isolatie met een lager risico. De Bond van Verzekeraars adviseert om de eisen van brandklasse B materiaal te laten verhogen.
Houd elektrische apparatuur en landbouwwerktuigen zoveel mogelijk apart van de dieren door middel van compartimenten, zodat de stallen niet getroffen worden bij zelfontbranding.
Tot slot
Volgens NMV moet er meer onderzoek komen welk effect langdurige opslag heeft op mest. Mest zonder zuurstof lijkt volgens dit onderzoek meer mestgassen te produceren. De focus moet veel breder zijn dan alleen ammoniak.
NMV vindt het onwenselijk dat bij bestaande stallen emissiearme systemen toegepast moeten worden die volgens dit rapport omstreden zijn. Zoals in Brabant het geval. Juist omdat er bij een explosie anders dan bij brand nauwelijks iets te stoppen of te redden valt. Bovendien mag het niet zo zijn dat men hierdoor stoppers gaat creëren die daar nog niet aan toe zijn.
Melkveehouders moeten erop kunnen vertrouwen dat de verplicht gestelde peperdure stalsystemen van de RAV-lijst juridisch houdbaar zijn, en de bijbehorende gebrekkige kleppen niet binnen no time voor handhaving zorgen. Bovendien heeft de overheid emissiearme stalsystemen verplicht zonder te kijken of ze voldoen aan de Europese richtlijnen over explosiegevaar en de eigenschappen van vloeren.
NMV kijkt dan ook met belangstelling uit naar de uitkomsten van het onderzoek van de Universiteit van Amsterdam over de stikstof depositie, die in de Natura 2000-gebieden op de bodem terecht komt en welke stikstof daar verantwoordelijk is. Want het gaat niet om de stikstof emissie van onze veehouderij maar om de werking van de depositie in de natuurgebieden.
Van 2012 tot 2020 zijn er helaas 45 koeien en kalveren omgekomen binnen de melkveehouderij. Brand is voor mens en dier een huiveringwekkende gebeurtenis. Met onderzoeken komt er meer kennis over oorzaken en preventie beschikbaar en kan het beleid voor de best beschikbare technieken bijgesteld worden. Een beleid dat in spagaat zit tussen tegenstrijdige maatschappelijke wensen.
Via de link kunt u de beide onderzoeken lezen.